28 mei 2016. De Historische Vereniging Oud-Schipluiden vertrok met ruim 40 deelnemers voor de jaarlijkse excursie per boot naar Voorburg. In een vol programma werden Huygens’ Hofwijck, de Oude Kerk en Museum Swaensteyn bezocht. In korte tijd werd een veelheid aan kennis en indrukken opgedaan. Op de terugweg naar de Noordhoorn, de opstapplaats, werd levendig nagepraat over deze bijzondere excursie.
Met een boot van Roboot en schipper Jacob vertrok het gezelschap van de Noordhoornseweg via de Kastanjewatering en de Vliet naar de aanlegsteiger van Hofwijck in Voorburg. Voorzitter Jacques Moerman had huiswerk gemaakt en vertelde onderweg over vrijwel alle bijzonderheden langs de route.
Huygens’ Hofwijck
Na een hartelijk welkom door Janelle Moerman, dochter van…, leidde zij de rondleiding door de bijzondere buitenplaats Hofwijck, gesticht in 1641, van Constantijn en, later van zijn zoon Christiaan Huygens. Constantijn was dichter van liefdesgedichten, treurdichten, gelegenheidsverzen, heel korte puntdichten maar ook lange werken als Hofwijck en Zeestraet. Zijn bekendste dichtbundels zijn Batave Tempe, ’t Costelick Mal en de verzamelbundels Otia en Korenbloemen. Ook was hij een begaafd musicus op luit, spinet, klavecimbel, orgel, viola da gamba en gitaar en componeerde hij 900 muziekstukken, die helaas grotendeels verloren zijn gegaan.
Zijn zoon Christiaan was een vooraanstaand sterrenkundige. Als wetenschapper was hij werkzaam in de mechanica, de astronomie en de optica. Een belangrijke uitvinding was het slingeruurwerk (1656). Christiaan Huygens beredeneerde dat de door Galileo Galilei ontdekte uitsteeksels aan de planeet Saturnus misschien wel de zichtbare delen van een ronde ring zouden kunnen zijn. Deze aanname werd pas later bevestigd.
De ijskelder van Hofwijck, herontdekt in 2015 en hersteld, ligt onder het talud dat naar de voordeur leidt. Die ligging zo dicht bij het huis is uniek. In de winter werd er ijs uit de vijver gezaagd en in de kelder geplaatst om tot ver in de zomer een koele plaats voor bederfelijke levensmiddelen te hebben.
Tot 30 oktober 2016 is in Hofwijck de tentoonstelling ‘Christiaan kijkt!’ te bezoeken met telescopen en microscopen uit Museum Boerhaave, die voor even terug zijn op Huygens’ Hofwijck. Uniek is de enige nog bestaande 15 meter lange originele telescoop. Ook zijn enkele instrumenten en een aantal zelf geslepen lenzen te zien. Op de zolder, met helm op als bescherming tegen de lage balken, werd ook werkruimte van Christiaan bezocht.
De Oude Kerk
Na een korte wandeling door de gezellige Herenstraat staat daar tegenover het oude raadhuis de Oude Kerk. De oorspronkelijk katholieke kerk, al bekend in 1275 met patroonheilige Sint Martinus, sloot zich rond 1575 aan bij de Hervorming. Het kerkgebouw is enkele malen uitgebouwd waardoor een complex gebouw ontstond met een inpandige toren. Maar opmerkelijk genoeg toont de kerk zich van binnen opvallend ruim.
Op de vloer in het koor ligt een aantal grote grafzerken van rijken (armere mensen werden buiten begraven). In de Franse tijd werd alles wat aan adel herinnerde vernietigd, zo ook de wapens op de grafstenen. Behalve de wapens op twee heel grote en zware grafstenen, die waren bedekt met cement en zo werden vergeten.
Peter van der Ploeg, van museum Swaensteyn, vertelde o.a. over het fraaie orgel, dat geschonken werd door prinses Marianne (1810-1883), dochter van koning Willem I. Ze kwam in 1848 in Voorburg wonen en was vroom en vrijgevig. Zij had een eigen bank in de kerk, de Mariannebank. Omdat de kwaliteit van het orgel slecht was besloot prinses Marianne een compleet nieuw orgel aan te schaffen en dit aan de kerk te schenken.
Museum Swaensteyn
Museum Swaensteyn is gevestigd in het Notarishuis in de Herenstraat en is een van de oudste gebouwen in het historische centrum van Voorburg. Het museum presenteert ten minste vijf tijdelijke tentoonstellingen per jaar. Daarnaast is er in Museum Swaensteyn aandacht voor de Romeinen en Forum Hadriani en het bijzondere leven van Oranje prinses Marianne. In de diverse ruimtes van het museum op de begane grond en de eerste verdieping was te veel te zien voor de korte tijd die nog restte. Veel schilderijen uit diverse perioden, waaronder de Haagse School, maar ook beelden en sculpturen van o.a. van Albert Termote (hij maakte ook het beeld van Sint Stanislas in het Stanislascollege in Delft) en Marian Gobius.
Peter van der Ploeg vertelde in een aantal ruimtes over de collectie en exposities van het museum, dat is begonnen in het oude raadhuis van Voorburg, Huize Swaensteyn (vandaar de naam van het museum). In 1968 verhuisde het museum naar de huidige locatie; echter, er worden nu plannen gemaakt om het museum weer onder te brengen in Huize Swaensteyn. Na de fusie van Voorburg en Leidschendam kwam dit pand beschikbaar.
Nog lang niet uitgekeken moest afscheid van het museum worden genomen; er wachtte nog een uur varen. Voor het geval de benzine op zou raken tijdens de terugreis, had de voorzitter wel een oplossing: een trekzeel. Nu nog een vrijwilliger.
Henk Groenendaal; meer foto’s op www.middendelfland.net.